Burun Kanamaları Epistaksis

Burun Kanamaları (Epistaksis)

Hepimizi korkutan ve endişelendiren burun kanamaları sıklıkla basit hastalıklardan kaynaklanır. Eğer tekrarlıyorsa bir uzman tarafından değerlendirilmelidir; çünkü bazı ciddi hastalıkların habercisi olabilir. 

Burnun bilinen en önemli görevi solunumdur. Dış dünyadaki kuru soğuk havayı ısıtır, nemlendirir ve akciğerlere sunar. Bu görevini yerine getirirken mukoza dediğimiz en dış tabakanın altındaki yaygın damarsal ağı kullanır. Bu kadar damar yapısı içeren burnumuzun kanamalarıyla çok sık karşılaşırız. Burun kanamaları yaş ve cins ayırımı yapmadan tüm kişilerde görülebilmektedir. Burun kanamaları çoğunlukla olduğundan daha tehlikeli gibi görünür. Yine de nadir durumlarda hayati tehlike olabilir.

Burun kanamasının sebepleri nelerdir?

Burun kanamaları burundan kaynaklananlar ya da sistemik (tüm vücudu ilgilendiren) hastalıklardan dolayı oluşanlar diye iki ayrı sınıfta incelenebilir.

Burun kaynaklı olanlar:

• Soğuk algınlığına bağlı rinit (burnun mukozal infeksiyonu)
• Burun karıştırma sonrası (dijital travma)
• Alerji nedeniyle (mukozal damarlarda kırılganlığı artırarak)
• Burun kemik ya da kıkırdak eğriliği nedeniyle (kurumaya bağlı)
• Sinüzit ataklarında (mukozal damarlarda kırılganlığı artırarak)
• Bazı burun spreylerinin sık kullanımında
• Burun yüzeysel tabakası kaynaklı bazı hastalıklar ( septumun kanayan polibi, damarsal anomaliler)
• Burun travmalarında-operasyonlarında
• Burun yabancı cisimlerinde ya da tümörlerinde görülebilir.

Sistemik hastalıklara bağlı olan burun kanamaları: En sık hipertansiyona bağlı olarak görülür bunun haricinde:

• Kan sulandırıcı ilaç kullanımı
• Pıhtılaşma bozuklukları
• Karaciğer hastalıkları
• Lösemi gibi kan kanserleri
• Bazı kanserlerde görülebilir.

Burun kanaması, kanama bölgesine göre nasıl sınıflandırılır?

Kanamanın yerine göre de burun kanamaları iki gruba ayrılır. Ön taraftan veya arka taraftan kanama olabilir. Burun ön taraf burun kanamaları daha iyi seyirlidir. Evde uygulanabilecek basit müdahalelerle 5- 10 dakika içerisinde durdurulabilir. Çoğunlukla çocuklarda ve genç erişkinlerde görülmektedir. Bu tür bir durumla karşılaştığınızda burnun kıkırdak yapısı iki parmakla sıkılır. Baş hafif öne eğilir. Burnun üstüne buz konulur. Bu müdahaleler, buruna yönelen kan akımı azaltılarak kanamanın durmasına yardımcı olur. Burun arka taraf kanamalarıysa daha kötü seyirlidir, çoğunlukla yaşlı hastalarda hipertansiyona bağlı oluşur. Kanama miktarı daha fazladır. Hastane ortamında müdahalelerle (kimyasal koterizasyon yani gümüş nitratla kanayan damarın yakılması, elektrokoterizasyon ya da burun arkasına tampon konması) durdurulabilir.

Bazen kanayan alan burundan olmasa da burundan kan gelebilir bu hastayı yanıltır. Bu durum yemek borusu damarlarının varislerindeki kanamaların yukarı taşması veya genizde yerleşmiş tümörlerin kanamalarında görülmektedir.

Burun kanaması hangi dönemde daha sık görülür?

Burun kanamaları, üst solunum yolları enfeksiyonlarının sık olduğu ve sıcaklık değişimlerinin fazla olduğu kış aylarında daha çok görülür. Üst solunum yolu enfeksiyonu burun damarlarının kırılganlığını artırır. Ancak sıcak ve kuru havalar da burun kanaması oluşumunu etkilemektedir.

Özellikle şiddetli burun kanamalarında genellikle ilk yapılacak iş, nedene bakılmaksızın kanamanın durdurulmasıdır. Kanama durdurulduktan sonra sebebi konusunda bazı araştırmalar yapılmalıdır.

Burun kanamalarında ne yapmalıdır?

Özellikle şiddetli burun kanamalarında genellikle ilk yapılacak iş, nedene bakılmaksızın kanamanın durdurulmasıdır. Kanama durdurulduktan sonra sebebi konusunda bazı araştırmalar yapılmalıdır.

• Burun kanamalarında özellikle ilk müdahale önemlidir. Burun ön tarafı kaynaklı kanamalarının %90-95 müdahaleyle durdurulabilir. Burun içindeki pıhtılar soğuk suyla buruna çekip sümkürme şeklinde temizlenmelidir. Soğuk su damarları kasar ve kan akımını azaltır. Bu temizlik işleminden sonra burnun yumuşak kıkırdak kısmı burun dışından iki parmakla sıkıştırılmalıdır. 
• Baş öne eğilmelidir. Dik pozisyonda kalınmalı ya da baş 30° yukarda kalacak şekilde uzanılmalıdır. Bu manevralar kafa içi basıncı düşürerek kanamayı azaltır. Burundan kan akıyor diye başın arkaya atılması kanın yutulmasına ve aspirasyon dediğimiz kanın akciğerlere kaçmasına neden olabilir. Bu da çok ciddi hayatı tehdit edici olabilir. Kesinlikle burun ön kısımdan kan gelse de baş öne eğilmelidir.
• Tansiyon ölçülmeli ve eğer yüksekse bir sağlık kuruluşuna ya da doktoruna başvurmalıdır.

Bu şekilde bir müdahalelerle iyi huylu kanamaların hepsi durdurulabilir.

Eğer bu müdahale ile kanama 10-15 dakika içinde durmamışsa en yakın sağlık kuruluşuna ya da bir K.B.B. hekimine başvurulmalıdır. Bu müdahalelere rağmen durmayan burun kanamalarında tampon uygulamaları (antibiyotik emdirilmiş gazlı bez, kanamayla şişen özel bir madde olan merocell gibi), kimyasal koterizasyon, elektrokoterizasyon ile damarın yakılmasıyla kanama durdurulabilir. Hastaya uygulanacak tedaviye burun kanamasının niteliğine göre doktorunuz karar verecektir.

Özellikle tekrarlayan burun kanamaları olduğunda balgama karışık ya da sümkürmeyle sümükle karışık kan gelmesi durumunda,  eğer kanama tek burun deliğinden geliyorsa ve vücutta çarpma vurma olmadan çürükler ve morluklar oluyorsa bir doktora başvurmak ve ileri tetkik yaptırmak gereklidir.